Книга на Беларуси

Археалагічныя раскопкі, якія інтэнсіўна праводзяцца па ўсёй Беларусі і ахопліваюць помнікі ўсіх гістарычных перыя-даў, не далі ніводнага надпісу ранейшага за дзясятае стагоддзе. Да гэтага часу жыла толькі беспісьмовая традыцыя перадачы і захавання культуры.

Кніга з'явілася на Беларусі ў дзясятым стагоддзі, разам з хрыс-ціянствам. Яна прыйшла ўрачыста, на самае пачэснае месца новага культу. У гарадах і вёсках былі высокія мураваныя ці драўляныя дамы, аднак над кожным паселішчам велічна дамі-навала будыніна храма, а ў цэнтры храма было месца кнігі — на-прастольнага Евангелля. Яго ўрачыста выносілі, яго цалавалі, як ікону, яму кадзілі. На Евангеллі прысягалі сведкі на судах. Дзякуючы гэтым акалічнасцям, фарміравалася стаўленне лю-дзей да кнігі як да носьбіта найпраўдзівейшай ісціны. Часам па-леміка паміж рознымі канфесіямі дасягала такога напружання, што кнігі ідэалагічных праціўнікаў спальвалі.

Жыццё ж патрабавала талерантнасці. Напрыклад, каб пры-маць прысягу паслоў мусульманскіх дзяржаў, у канцылярыі Вя-лікага Княства Літоўскага захоўваўся спіс Карана.

Успамины

Заплюшчваю вочы і бачу маці, ціхую, маркотную. Задумаўшыся, яна трымае мяне на каленях, спявае даўнюю песню. Слоў песні я не разбіраю, але мне ўсё адно добра. Каб можна было, я слухаў бы бясконца ласкавы матчын голас, што льецца з яе грудзей, быццам ручаёк. I я, утаропіўшыся ў зорнае неба, якое плыве нада мною, пад мернае пакалыхванне воза і нягучны пе-растук колаў слухаю яго. На хвіліну мне здаецца: мы нікуды не едзем, а ўвесь свет плыве насустрач нам.

Спыняемся, як і заўсёды, у маладым беластволым бярэзніку. Бацька выпрагае коней, путае іх і вядзе кудысьці ў туман. Чуваць, як іржуць, тупацяць капытамі коні людзей, што прыеха-лі раней. Маці, пасадзіўшы мяне на мяккую пярыну, злазіць з воза, лупіць бульбу, што зарабіла ў вёсках. Бацька бярэ сяке-ру, валіць і збірае сушняк, гучна сапе, раскладваючы вогнішча. Калі сушняк узгараецца, бацька, ні слова не кажучы, ссаджвае мяне на зямлю.