У лесе

Сонца прыпякала мацней. Слабеў пах жыта. Спелая нівача-сам ціха калыхалася і шаптала. Ад спакойных, троху пахіле-ных каласоў дыхала прыемная радасць. Цёплае паветра пера-лівалася на сонцы. Часцей лёталі і гудзелі авадні. Ужо адтуль, здаецца, цягнула лесавым пахам і прахалодаю.

Нарэшце, вось і лес.

Дарога пайшла вузенькім праходам між дрэў, над якім павісла густа сплеценае вецце. Спакой, цішыня і прахалода панавалі тут.

Па дарожцы траплялася і лезла пад ногі карэнне шматгадо-вых дрэў-волатаў. Косы сонца не прабіваліся скрозь ператканае сучча бяроз або шырокія лапы хвой, густы цень ляжаў на даро-зе. Гушчары ляшчыны, дробнага альшэўніку, маладых асінак і лазы пры канаве абступалі дарогу, і ўсё страшэнна парасло і сплялося.

Асаблівае пачуццё выклікалі спрадвечныя лесавыя асілкі сваёю веліччу, гушчынёю, цёмным холадам. Яны прыціскалі чалавека, шапталі яму аб яго адзіноце і слабасці. Але яны ж давалі і спакой таму, хто ад зямлі і лесу ўзяты.

Хутарская сядзиба

Час і людзі не шмат чаго пакінулі ад колішняй хутарской ся-дзібы, рэшткі якой спакваля праглынула зямля і развеяў вецер. Дзе-нідзе толькі выглядвалі на паверхню яе скупыя адзнакі: вуглавы камень падмурка, прытаптаны бугор бітай цэглы ды дзве гранітныя прыступкі каля былога ўвахода ў сені. Гэтыя камяні ляжалі на тым самым месцы, што і сто год назад, і дроб-ныя рудыя мурашы, якія недзе паблізу аблюбавалі сабе пры-станішча, дзелавіта снавалі па ніжняй прыступцы. Алешнік з рова, адхапіўшы добрую чаетку хутарскога поля, падступіў да самай сядзібы, на месцы істопкі па-царску разросся густы куст шыпшыны сярод буйных зараснікаў дзядоўніку, крапі-вы і малінніку. Ад калодзежа нічога не засталося. Зруб, напэў-на, згінуў або расцягалі людзі, вада, апынуўшыся без патрэбы, знікла ў глыбіні зямлі. На рагу колішняй хаты нечакана вы-лезла з пустазелля калючая груша-дзічка. Можа, парастак ад колішніх груш, а можа, выпадковая самасейка, занесеная з лесу птушкамі.